Stanisław Pius Radziwiłł

Portret Stanisława  Piusa Radziwiłła.

Źródło

 

Stanisław Pius Radziwiłł herbu Trąby (ur. 12 maja 1559 w Wilnie, zm. 19 marca 1599 w Pasawie) – syn Mikołaja Radziwiłła Czarnego, ordynat ołycki od 1586, marszałek wielki litewski od 1592 oraz starosta generalny żmudzki. 
Wychowywany w kalwinizmie w rodzinnym Nieświeżu pobierał później nauki do 1573 r. w Lipsku wraz z braćmi Albrechtem i Jerzym. Uczestniczył w oblężeniu Pskowa, brał udział w wyprawach moskiewskich Batorego, nie interesował się jednak polityką, a obowiązki starosty żmudzkiego zaniedbywał. W latach 1566–1574 synowie Mikołaja Czarnego wrócili do katolicyzmu. Stanisław zatopiony w dziełach religijnych i studiach naukowych zasłynął gorliwością religijną otrzymując przydomek „Pobożny”. W latach 1578–1579 odbył pielgrzymkę do miejsc świętych w Europie między innymi do Rzymu, Mediolanu, Madrytu wraz z bratem Jerzym docierając ostatecznie do Santiago de Compostela. W 1582 odbył pielgrzymkę po miejscach kultu w Rzeczypospolitej, odwiedzając Lwów, Jarosław, Święty Krzyż i Częstochowę.
Uważany z utalentowanego poliglotę władał według ówczesnych 12 językami obcymi: między innymi greką, tureckim, francuskim, włoskim, niemieckim, hiszpańskim. Był autorem dzieła Oręże duchowe prawowitego rycerza chrześcijańskiego wyd. w Krakowie w 1591. W 1587 ku niezadowoleniu braci i rodziny poślubił Mariannę Myszczankę (1563–1600) córkę kasztelana wołyńskiego Michała Myszki. Z tego małżeństwa na świat przyszło czworo dzieci: synowie Mikołaj Krzysztof (zm. 1614) i Albrycht Stanisław oraz córki Krystyna i Elżbieta (1592–1627) wydana za mąż za Andrzeja Jerzego Sapiehę (zm. 1610). Wobec pogarszającego się stanu zdrowia Stanisław spisał testament 8 września 1598, planował odbyć jeszcze pielgrzymkę do Loreto, zmarł jednak wyruszywszy w drogę. Zgodnie z ostatnią wolą został pochowany w kościele św. Bernardyna w Wilnie.

Strona na Wikipedii

Andrzej Boryszewski - Prymas humanista

Prymas Andrzej Boryszewski.

Źródło

Andrzej Boryszewski, Andrzej Róża z Boryszewic herbu Poraj (ur. 1435, zm. 20 kwietnia 1510 w Łowiczu) – duchowny rzymskokatolicki, biskup koadiutor lwowski w latach 1488–1493, arcybiskup metropolita lwowski w latach 1493–1503, administrator apostolski przemyski w latach 1501–1503, arcybiskup metropolita gnieźnieński i prymas Polski w latach 1503–1510, interrex, senator I Rzeczypospolitej.

Został mistrzem Akademii Krakowskiej, studiował też w Rzymie. Proboszcz łęczycki, archidiakon lwowski, kanonik gnieźnieńskiej kapituły katedralnej(od 1462), krakowski (od 1468), włocławski (od 1473) i poznański (od 1485), kantor gnieźnieński (od 1465) i sandomierski, prepozyt łęczycki (od 1469), scholastyk krakowski (od 1474), kustosz gnieźnieński (1490–1501), sekretarz kancelarii królewskiej (1479–1486), posiadał przywilej kreacji notarialnej, kolektor świętopietrza.

23 maja 1488 został prekonizowany biskupem koadiutorem arcybiskupa metropolity lwowskiego Jana Strzeleckiego (Wątróbki). Rządy w archidiecezji lwowskiej objął przed 26 sierpnia 1493. Był świadkiem wydania przywileju piotrkowskiego w 1496. 6 maja 1499 podpisał w Krakowie akt odnawiający unię polsko-litewską. 1 lutego 1501 został administratorem apostolskim diecezji przemyskiej. 3 października 1501 podpisał dekret elekcyjny Aleksandra Jagiellończyka na króla Polski. Był sygnatariuszem unii piotrkowsko-mielnickiej z 1501. 18 grudnia 1503 został przeniesiony na arcybiskupstwo gnieźnieńskie. Ingres odbył się w 28 lutego 1504. W 1505 na sejmie w Radomiu podpisał konstytucję Nihil novi. Jako komisarz królewski 18 września 1506 ogłosił statut Prus Królewskich. Na sejmie w Piotrkowie 8 grudnia 1506 podpisał dyplom elekcji Zygmunta I Starego na króla Polski i wielkiego księcia litewskiego.

Dbał o dobra materialne diecezji. Aktywnie uczestniczył w działalności dyplomatycznej i politycznej, w której reprezentował interesy dynastii Jagiellonów. Wspierał rozwój kultury humanistycznej w Polsce.

Strona na Wikipedii 

Bolesław Krzywousty. Skąd ohydny przydomek?

 

Jerzy Mniszech

Michał Jerzy Wandalin Mniszech herbu Mniszech, krypt.: M. M., (ur. 1748 w Wiśniowcu, zm. 2 marca 1806 tamże) – marszałek nadworny litewski w latach 1781–1783, marszałek wielki koronny w latach 1783–1793, szef kancelarii nadwornej od 1780, sekretarz wielki litewski od 1778, cześnik koronny od 1777, członek Komisji Policji Obojga Narodów w 1792 roku, członek Komisji Edukacji Narodowej w latach 1777–1783, pułkownik regimentu królowej w 1757. Starosta lubelski, jaworowski, słonimski, rostocki, porosiatkowski. Filozof, pedagog, historyk i prawnik. Hrabia cesarstwa.

Urodził się w roku 1748, w wołyńskim Wiśniowcu. Jego rodzicami byli gen. Jan Karol Wandalin Mniszech (podkomorzy wielki litewski) i Katarzyna Zamoyska (wojewodzianka smoleńska). Żonaty z Urszulą Zamoyską. Był dziadkiem malarza, kolekcjonera Andrzeja Jerzego Mniszcha.

W latach 1755–1756 towarzyszył ojcu w jego legacji do Stambułu. Rok później (1757) otrzymał tytuł pułkownika regimentu konnego imienia królowej (w szefostwie swego ojca). Był wychowankiem naturalisty Eliasza Bertranda (sekretarza berneńskiej "Société Économique"), pod którego kierunkiem studiował w Lozannie, Bernie i Orbe (1762–1765)[5]. W tym okresie (1762–1768), często podróżował odwiedzając m.in.: Niemcy, Holandię, Anglię, Francję i Włochy. Podjął pracę w Komisji Edukacji Narodowej, członek Towarzystwa do Ksiąg Elementarnych. Na Sejmie Rozbiorowym w 1775 roku powołany do Komisji Skarbowej Koronnej[6]. W Radzie Nieustającej stał na czele Departamentu Policji, później od 1791 przewodniczył Komisji Policji. Był członkiem konfederacji Sejmu Czteroletniego.

Był przeciwnikiem Konstytucji 3 maja. W czasie wojny polsko-rosyjskiej, na zebraniu 23 lipca 1792 poparł decyzję króla Stanisława Augusta Poniatowskiego o jego przystąpieniu do konfederacji targowickiej i sam jako jeden z pierwszych zgłosił do niej swój akces. W 1793 odebrano mu jednak laskę marszałkowską. W 1797 cesarz Paweł I Romanow mianował go tajnym radcą dworu.

Był twórcą idei oraz autorem pierwszej ustawy o bibliotecznym egzemplarzu obowiązkowym uchwalonej w roku 1780. Publikował prace z dziedziny filozofii, historii i pedagogiki.

Strona na Wikipedii

Michał Jerzy Wandalin Mniszech. 
Mal. nieznany autor po 1781.

Źródło