poniedziałek, 21 kwietnia 2025

Portret Szmula Zbytkowera z 1776 r., fragment obrazu Elekcja Stanisława II Agusta na Woli w 1764 autorstwa Bernarda Bellotta w Muzeum Narodowym w Poznaniu, reprodukcja w Muzeum Polin.

Szmul Jakubowicz lub Józef Samuel Sonnenberg, zwany Zbytkowerem (ur. ok. 1727, zm. 3 października 1800 lub 19 września 1801) – żydowski kupiec i dostawca, bankier, faktor, protegowany króla Stanisława Augusta Poniatowskiego.
Od króla dostał w 1796 roku w dzierżawę dzisiejszą dzielnicę Warszawy, Targówek. Założył tam folwark Bojnówek bądź Bojmurek. W 1798 otrzymał od króla pruskiego Fryderyka Wilhelma II przywilej nabywania nieruchomości i dóbr ziemskich. W 1780 roku zakupił od królewskiego skarbu miasteczko Golędzinów i założył tam za zgodą biskupa płockiego Michała Poniatowskiego cmentarz żydowski na Bródnie, przy dzisiejszej ulicy św. Wincentego. Tam też został pochowany. Jego grób wraz z nagrobkiem dłuta Dawida Friedländera uległ zniszczeniu podczas II wojny światowej i nie przetrwał do naszych czasów. Do dziś okolice warszawskich ulic Kawęczyńskiej i Białostockiej – nazywane są Szmulowizna. W 1798 r. otrzymał przywilej nabywania nieruchomości i dóbr ziemskich z rąk króla pruskiego Fryderyka Wilhelma II. Zbytkower był właścicielem rzeźni, magazynów mięsnych, garbarni, tartaków i cegielni. Oprócz tego dzierżawił karczmę, gorzelnie i browary, eksportował bydło i skóry oraz zajmował się spławianiem Wisłą drewna i zboża do Gdańska. Na Pradze wybudował też synagogę.
Zbytkower szczególnie wzbogacił się na dostawach dla wojujących armii. Jego pozycja na dworze królewskim była niezwykle silna. Jego trzecia żona, Judyta (Gitel) Jakubowicz Lewi, pochodząca z Frankfurtu nad Odrą prowadziła w Warszawie popularny wśród śmietanki towarzyskiej salon. Była także regularnie zapraszana przez króla na obiady czwartkowe.
Podczas rzezi Pragi w 1794 roku Zbytkower ukrył wielu mieszczan praskich, ratując ich tym samym od śmierci bądź niewoli. Wykupywał także dzieci z rąk Kozaków, który to fakt został umieszczony na jego niezachowanym pomniku nagrobnym w formie plastycznej bądź jako inskrypcja komemoratywna.


Szmul Zbytkower i jego żona Judyta, według fragmentu obrazu Bernarda Bellotto zw. Canaletto "Elekcja Stanisława Augusta Poniatowskiego".

niedziela, 20 kwietnia 2025

Piechota litewska w 1775 roku

Regiment Pieszy szefostwa Massalskich (1775). 
Mal. H. Baranowski.

Regiment Spieszony Królewicza (1775). 
Mal. H. Baranowski.

Regiment Pieszy Buławy Wielkiej Litewskiej (1775).
Mal. H. Baranowski.

Regiment Spieszony Buławy Polnej Litewskiej (1775). 
Mal. H. Baranowski.

Regiment Pieszy Pawła Jerzego Grabowskiego (1775).
Mal. H. Baranowski.

sobota, 15 lutego 2025

Ogniem i Mieczem według Juliusza Kossaka

Spotkanie Skrzetuskiego z Chmielnickim na Dzikich Polach 
- ilustracja do powieści Henryka Sienkiewicza "Ogniem i mieczem" 
(reprodukcja rysunku z 1885 r.); Karta I z albumu. Mal. J. Kossak. 

Przygoda w drodze do Łubniów 
- ilustracja do powieści Henryka Sienkiewicza "Ogniem i mieczem" 
(reprodukcja rysunku z 1885 r.); Karta II z albumu. Mal. J. Kossak.

Napad Bohuna na Kurcewiczów w Rozłogach 
- ilustracja do powieści Henryka Sienkiewicza "Ogniem i mieczem" 
(reprodukcja rysunku z 1885 r.); Karta IV z albumu. Mal. J. Kossak.

Książę Jeremi na mogile - ilustracja do powieści Henryka Sienkiewicza 
"Ogniem i mieczem". Karta V z albumu. Mal. J. Kossak.

Podbipięta z Półjanem pod Konstantynowem 
- ilustracja do powieści Henryka Sienkiewicza "Ogniem i mieczem" 
(reprodukcja rysunku z 1885 r.); Karta VI z albumu.
Mal. J. Kossak.

Pochód Chmielnickiego z Tuchaj Bejem 
- ilustracja do powieści Henryka Sienkiewicza "Ogniem i mieczem" 
(reprodukcja rysunku z 1885 r.); Karta III z albumu.
Mal. J. Kossak. 

Pojedynek Wołodyjowskiego z Bohunem 
- ilustracja do powieści Henryka Sienkiewicza "Ogniem i mieczem" 
(reprodukcja rysunku z 1886 r.); Karta VIII z albumu.
Mal. J. Kossak. 

Helena z Zagłobą, Wołodyjowskim i Rzędzianem w ucieczce z Czortowego Jaru 
- ilustracja do powieści Henryka Sienkiewicza "Ogniem i mieczem". 
Karta IX z albumu. Mal. J. Kossak.

Zagłoba zdobywa sztandar 
- ilustracja do powieści Henryka Sienkiewicza "Ogniem i mieczem" 
(reprodukcja rysunku z 1885 r.); Karta VII z albumu. Mal. J. Kossak.

Śmierć Longinusa Podbipięty 
- ilustracja do powieści Henryka Sienkiewicza "Ogniem i mieczem" 
(reprodukcja rysunku z 1886 r.); Karta X z albumu. Mal. J. Kossak.

Skrzetuski przed królem w Toporowie 
- ilustracja do powieści Henryka Sienkiewicza "Ogniem i mieczem". 
Karta XII z albumu. Mal. J. Kossak.

piątek, 14 lutego 2025

Królewskie polowanie

Jan Sobieski na polowaniu.
Premia Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych
w Królestwie Polskim za rok 1888. 
Mal. J. Kossak.

 

Portret Szmula Zbytkowera z 1776 r., fragment obrazu Elekcja Stanisława II Agusta na Woli w 1764 autorstwa Bernarda Bellotta w Muzeum Narodo...