Panorama Gdańska w 2 poł. XVI wieku.
Przekop Mierzei … za Batorego
Spór o sens przekopu Mierzei Wiślanej mamy już chyba za sobą. Mało kto jednak wie, że ów przekop nie jest współczesnym projektem. Jego historia sięga drugiej połowy XVI wieku i panowania króla Stefana Batorego. Obejmując tron Rzeczypospolitej musiał on od razu zmierzyć się z buntem Gdańska. Było to w owym czasie największe i najpotężniejsze gospodarczo miasto Królestwa Polskiego. Od powrotu do Korony po Wojnie 13-letniej z Krzyżakami (1454-1466) Gdańsk czerpał olbrzymie zyski z polskiego handlu wiślanego. Niestety chciwość szybko pchnęła Gdańszczan przeciwko Polsce i już w pierwszej połowie XVI wieku zaczęli oni sprawiać problemy naszej polityce morskiej. Pewną rolę odegrały też różnice etniczne (dominacja Niemców) i kulturowe (większość protestancka). Po ucieczce króla Henryka Walezego (1574) Gdańsk poparł kandydaturę cesarza Maksymiliana II Habsburga. Kiedy rok później cesarz zmarł, a na króla koronował się Stefan Batory Gdańszczanie podnieśli otwarty bunt. Dodatkowym czynnikiem zapalnym okazał się projekt wprowadzenia „Statutów Karnkowskiego” - korzystnych dla państwa, ale ograniczających wszechwładzę gdańskich patrycjuszy.
Spór o sens przekopu Mierzei Wiślanej mamy już chyba za sobą. Mało kto jednak wie, że ów przekop nie jest współczesnym projektem. Jego historia sięga drugiej połowy XVI wieku i panowania króla Stefana Batorego. Obejmując tron Rzeczypospolitej musiał on od razu zmierzyć się z buntem Gdańska. Było to w owym czasie największe i najpotężniejsze gospodarczo miasto Królestwa Polskiego. Od powrotu do Korony po Wojnie 13-letniej z Krzyżakami (1454-1466) Gdańsk czerpał olbrzymie zyski z polskiego handlu wiślanego. Niestety chciwość szybko pchnęła Gdańszczan przeciwko Polsce i już w pierwszej połowie XVI wieku zaczęli oni sprawiać problemy naszej polityce morskiej. Pewną rolę odegrały też różnice etniczne (dominacja Niemców) i kulturowe (większość protestancka). Po ucieczce króla Henryka Walezego (1574) Gdańsk poparł kandydaturę cesarza Maksymiliana II Habsburga. Kiedy rok później cesarz zmarł, a na króla koronował się Stefan Batory Gdańszczanie podnieśli otwarty bunt. Dodatkowym czynnikiem zapalnym okazał się projekt wprowadzenia „Statutów Karnkowskiego” - korzystnych dla państwa, ale ograniczających wszechwładzę gdańskich patrycjuszy.
Wojna z potężnym miastem trwała dwa lata. Gdańszczanie ponieśli dotkliwą klęskę w bitwie pod Lubiszewem Tczewskim 17 kwietnia 1577 r., ale oblężenie bardzo silnie ufortyfikowanego miasta przeciągało się … i to właśnie wtedy padł projekt uczynienia z Elbląga głównego portu Rzeczypospolitej poprzez wykonanie przekopu przez Mierzeję Wiślaną. Kto wie, co by z tego wyszło …. gdyby król i Gdańsk w końcu nie doszli do porozumienia. Batoremu, planującemu już wojnę z Moskwą bardzo przeszkadzała kosztowna wojna z największym portem Królestwa. Gdańszczanie też zrozumieli, że w polu i tak nie wygrają, a przedłużanie konfliktu grozi im ruiną gospodarczą …. tym bardziej wobec planu przekopu Mierzei i przejęcia handlu wiślanego przez Elbląg. Ostatecznie Gdańsk ukorzył się i uznał Batorego, a król zrezygnował z wprowadzenia „Statutów Karnkowskiego” i przekopania Mierzei Wiślanej. Projekt powrócił po pięciu stuleciach w nowym układzie geopolitycznym.
Portret króla Stefana Batorego w stroju szlacheckim,
według sztychu Josta Ammana z 1576 roku.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz