Andrzej Stanisław Załuski (1695-1758)
Źródło
Źródło
Andrzej Stanisław Kostka Załuski herbu Junosza (ur. 2 grudnia 1695, zm. 16 grudnia 1758 w Kielcach) – polski duchowny katolicki, biskup płocki, biskup łucki, biskup chełmiński, biskup krakowski, administrator apostolski diecezji pomezańskiej, w latach 1735–1746 kanclerz wielki koronny, opat komendatoryjny czerwiński i paradyski, dziekan pułtuski, prepozyt płockiej kapituły katedralnej w latach 1711–1723.
Na szczególną uwagę zasługuje działalność Załuskiego na polu społeczno-naukowym. Był on pod znakiem wpływów tzw. filozofii recentiorum, jednym z czołowych przedstawicieli oświecenia katolickiego w Polsce oraz jednym z prekursorów oświecenia w Polsce.
Pierwsze plany reform w Akademii Krakowskiej miał Załuski już w 1741 r. Począwszy od 1748 r. systematycznie badał potrzeby poszczególnych wydziałów. Na wydziale prawa wprowadził katedrę prawa natury i narodów, a także wykład z prawa Królestwa Polskiego. Dla pogłębienia studiów teologicznych wprowadził wykłady z hebraistyki. Zainicjował na wydziale filozoficznym kurs nauk matematyczno-fizycznych. 1758 zapisał Akademii Krakowskiej drukarnię.
Załuski wspierał poczynania reformatorskie w innych, kluczowych szkołach w Polsce. Doradzał ordynatowi Tomaszowi A. Zamoyskiemu reformę Akademii Zamojskiej, postulował wprowadzenie na nią wykładów z fizyki eksperymentalnej, nowych nurtów filozofii, języków starożytnych, geografii, i ekonomii. Wspierał wysiłki Stanisława Konarskiego w pijarskim Collegium Nobilium w Warszawie, które zresztą subsydiował. W latach 1748–1757 był protektorem Hospicjum św. Stanisława w Rzymie, które pełniło funkcję bursy dla studiującej w tym mieście polskiej młodzieży.
Wraz z bratem Józefem zainicjował szereg inicjatyw wydawniczych. Przyczynił się do podjęcia przez S. Konarskiego publikacji konstytucji sejmowych w Volumina Legum, otoczył protektoratem tak wybitnych uczonych jak gdańskiego historyka Gotfryda Lengnicha, a także Jerzego Piotra Schulza, Efraima Oloffa czy Dawida Brauna. Utrzymywał żywe stosunki z uczonymi niemieckimi, m.in. z Christianem Wolffem. Był też Załuski mecenasem sztuki.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz