Mapa podróży Ibrahima ibn Jakuba.
Kiedy Żydzi pojawili się na ziemiach polskich?
Pierwszym Żydem zapisanym w historii Polski był Sefardyjczyk z muzułmańskiej Andaluzji (Kalifat Kordoby) – Ibrahim ibn Jakub al Israili al at Turtusi … czyli Abraham syn Jakuba z Tortosy. To właśnie jemu zawdzięczamy pierwszą relację o państwie Mieszka I. Spisał ją po podróży odbytej w latach 965-66 n.e., kiedy to wielki kalif Al Hakama wysłał go jako posła (być może także szpiega) do cesarza Ottona I. Trasa tej podróży prowadziła również przez kraje słowiańskie. Ibrahim na pewno był w czeskiej Pradze. Nie wiemy, czy osobiście odwiedził państwo Mieszka (prawdopodobnie przejechał przez Śląsk), niemniej jego relacja o nim jest dzisiaj absolutnie bezcenna dla naszej historiografii. Być może dlatego bardzo rzadko wspominamy, że ów zacny podróżnik miał wyjątkowo podłą profesję. Piszemy o nim z reguły, że był kupcem. Problem w tym, że jego „towarem” byli … słowiańscy niewolnicy. W „wiekach ciemnych” i we wczesnym średniowieczu handel niewolnikami był bardzo dochodową profesją. Na masową skalę zajmowali się nim właśnie Żydzi, a głównym rynkiem zbytu były kraje muzułmańskie. Dopóki na Słowiańszczyżnie panowało pogaństwo, lokalni władcy chętnie współpracowali z żydowskimi handarzami (których zwano Radanitami). W bardzo słabo jeszcze rozwiniętych gospodarkach niewolnicy byli bowiem bodaj jedynym towarem, zapewniającym szybkie i wysokie zyski w bardzo wówczas cenionej „brzęczącej monecie”. Oczywiście nie sprzedawali własnych poddanych, tylko jeńców wojennych. Było tak zapewne również na terenach, na których wyrosło państwo polskie – pośrednio świadczą o tym znajdowane tutaj „skarby” arabskich monet. Proceder ten zakończył się wraz z przyjęciem chrześcijaństwa – Kościół zdecydowanie zwalczał handel niewolnikami. Pamiątką po tym jest dzisiaj jedna z kwater drzwi z katedry gnieżnieńskiej, na której Św. Wojciech oskarża przed czeskim władcą kupców żydowskich, że mimo zakazu wciąż handlują niewolnikami. Podróż Ibrahima ibn Jakuba przypadła właśnie na ten czas, kiedy handel niewolnikami w tej części Europy był coraz bardziej ograniczany.
Pierwsze wzmianki o Żydach mieszkających na terenie Polski pochodzą z XI wieku. Gdzieś między rokiem 1050 i 1070 rabin Jehuda ha Kohen z Moguncji pisał o Żydach z Przemyśla (Grody Czerwieńskie) „uprowadzonych przez nieznanych sprawców”. Gall Anonim w Kronice Polskiej wspomina, że Judyta (żona Władysława Hermana) „wielu chrześcijan wykupowała za własne pieniądze z niewoli u Żydów”. Niestety nie wiemy dokładnie jak zinterpretować ten przekaz i czego on faktycznie dotyczył. Z kolei kronikarz Kosmas z Pragi wspomina, że w 1098 roku grupy Żydów uciekły do Polski przed prześladowaniami w czasie pierwszej wyprawy krzyżowej. W pierwszej połowie następnego stulecia na ziemie Piastów uciekli Żydzi z Rusi Kijowskiej, z których część była potomkami zjudaizowanych Chazarów. Przeczytacie o nich w następnym odcinku.
Pierwszym Żydem zapisanym w historii Polski był Sefardyjczyk z muzułmańskiej Andaluzji (Kalifat Kordoby) – Ibrahim ibn Jakub al Israili al at Turtusi … czyli Abraham syn Jakuba z Tortosy. To właśnie jemu zawdzięczamy pierwszą relację o państwie Mieszka I. Spisał ją po podróży odbytej w latach 965-66 n.e., kiedy to wielki kalif Al Hakama wysłał go jako posła (być może także szpiega) do cesarza Ottona I. Trasa tej podróży prowadziła również przez kraje słowiańskie. Ibrahim na pewno był w czeskiej Pradze. Nie wiemy, czy osobiście odwiedził państwo Mieszka (prawdopodobnie przejechał przez Śląsk), niemniej jego relacja o nim jest dzisiaj absolutnie bezcenna dla naszej historiografii. Być może dlatego bardzo rzadko wspominamy, że ów zacny podróżnik miał wyjątkowo podłą profesję. Piszemy o nim z reguły, że był kupcem. Problem w tym, że jego „towarem” byli … słowiańscy niewolnicy. W „wiekach ciemnych” i we wczesnym średniowieczu handel niewolnikami był bardzo dochodową profesją. Na masową skalę zajmowali się nim właśnie Żydzi, a głównym rynkiem zbytu były kraje muzułmańskie. Dopóki na Słowiańszczyżnie panowało pogaństwo, lokalni władcy chętnie współpracowali z żydowskimi handarzami (których zwano Radanitami). W bardzo słabo jeszcze rozwiniętych gospodarkach niewolnicy byli bowiem bodaj jedynym towarem, zapewniającym szybkie i wysokie zyski w bardzo wówczas cenionej „brzęczącej monecie”. Oczywiście nie sprzedawali własnych poddanych, tylko jeńców wojennych. Było tak zapewne również na terenach, na których wyrosło państwo polskie – pośrednio świadczą o tym znajdowane tutaj „skarby” arabskich monet. Proceder ten zakończył się wraz z przyjęciem chrześcijaństwa – Kościół zdecydowanie zwalczał handel niewolnikami. Pamiątką po tym jest dzisiaj jedna z kwater drzwi z katedry gnieżnieńskiej, na której Św. Wojciech oskarża przed czeskim władcą kupców żydowskich, że mimo zakazu wciąż handlują niewolnikami. Podróż Ibrahima ibn Jakuba przypadła właśnie na ten czas, kiedy handel niewolnikami w tej części Europy był coraz bardziej ograniczany.
Pierwsze wzmianki o Żydach mieszkających na terenie Polski pochodzą z XI wieku. Gdzieś między rokiem 1050 i 1070 rabin Jehuda ha Kohen z Moguncji pisał o Żydach z Przemyśla (Grody Czerwieńskie) „uprowadzonych przez nieznanych sprawców”. Gall Anonim w Kronice Polskiej wspomina, że Judyta (żona Władysława Hermana) „wielu chrześcijan wykupowała za własne pieniądze z niewoli u Żydów”. Niestety nie wiemy dokładnie jak zinterpretować ten przekaz i czego on faktycznie dotyczył. Z kolei kronikarz Kosmas z Pragi wspomina, że w 1098 roku grupy Żydów uciekły do Polski przed prześladowaniami w czasie pierwszej wyprawy krzyżowej. W pierwszej połowie następnego stulecia na ziemie Piastów uciekli Żydzi z Rusi Kijowskiej, z których część była potomkami zjudaizowanych Chazarów. Przeczytacie o nich w następnym odcinku.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz